تسمه نقاله - تعاريف گروه تسمه نقاله | Definitions of Belt Conveyor

تسمه نقاله

سیستم‌های تسمه نقاله به طور وسیعی در کارهای ساختمانی به کار برده می‌شوند.

سیستم‌های فوق اکثراً رضایت‌بخش‌ترین و اقتصادی‌ترین روش حمل و نقل موادی نظیر خاک، ماسه، شن، سنگ‌های شکسته، سنگ‌های معدنی، سیمان، بتن و غیره ایجاد می‌کنند.

به خاطر جریان دائمی مواد با سرعت نسبتاً زیاد، تسمه نقاله‌ها دارای ظرفیت زیادی هستند.

قسمت اساسی سیستم تسمه نقاله شامل یک تسمه پیوسته، قرقره تکیه‌گاهی، دستگاه محرک، قرقره‌های محرک و متحرک، تجهیزات برداشتن مواد و اسکلت تکیه‌گاهی است.

هنگام لزوم یا دلخواه وسایلی اضافی چنان که بعداً توضیح داده خواهد شد می‌توان به دستگاه اضافه نمود.

یک تسمه نقاله برای حمل مواد به فواصل کوتاه ممکن است دستگاهی قابل حمل و یا دستگاهی ثابت باشد. این ماشین‌ها معمولاً به طولهای 10 الی 19 متر با عرض تسمه 45، 60 و 76 سانتی‌متر می‌باشند.

این دستگاه توسط یک موتور قدرت می‌گیرد و این قدرت از طریق یک محور و جعبه دنده به قرقره محرک منتقل می‌شود. قسمت‌های مؤثر شامل چرخ‌های محرک، بارکش‌های (V) شکل روی تسمه، شیلنگ هیدرولیک، دکل کوچک با ارتفاع کم و بلبرینگ‌هائی که در تمام طول تسمه وجود دارند، می‌باشد.

هنگامی که یک سیستم تسمه نقاله برای حمل و نقل مواد به فواصل دلخواه که در بعضی موارد تا چندین کیلومتر نیز ممکن است برسد مورد استفاده قرار می‌گیرد، چون طول حداکثر تسمه‌ها محدود است سیستم تسمه نقاله باید از چندین تسمه نقاله کوچکتر تشکیل شود.

هر قطعه تسمه نقاله برای خود به تنهایی دستگاه کاملی است که بار خود را به ابتدای تسمه نقاله بعدی می‌ریزد. چنین سیستم تسمه نقاله‌ای در هر منطقه با هر پستی و بلندی می‌تواند کار کند به شرطی که شیب آن از شیبی که برای حمل مواد لازم است بیشتر شود.

تجهیزات تسمه نقاله

- قرقره‌های تکیه‌گاه

قرقره‌های تکیه‌گاهی به منظور تأمین تکیه‌گاه برای حرکت تسمه نقاله به کار برده می‌شوند. برای قسمتی از تسمه که بار را حمل می‌کند قرقره‌های تکیه‌گاهی را به منظور تأمین گذرگاه لازم برای آن طرح می‌کنند در حالی که برای قسمت برگشت یک تسمه، قرقره تکیه‌گاهی یک تکیه‌گاه مسطح را به وجود می‌آورد.

قسمت‌های اساسی یک قرقره تکیه‌گاهی عبارتند از:

- غلتک

- دیواره

-  پایه

معمولاً از بلبرینگ‌هائی که با گریس بسیار مقاوم به خاطر روغن‌کاری متناوب آنها پر شده است در قرقره‌های تکیه‌گاهی استفاده می‌شود.

غلتک‌ها ممکن است با لوله‌های فولادی و یا آهن ریخته شده ساخته شوند. هر کدام از آنها ممکن است به صورت ساده و یا پوشیده از جسمی نظیر لاستیک به منظور حفاظت ضروری تسمه در مقابل صدمات حاصل از ضربه ساخته شوند.

قرقره‌های تکیه‌گاهی را باید با فواصلی به قدر کافی نزدیک به هم قرار داد تا مانع افتادگی و خمیدگی تسمه بارگذاری شده در بین قرقره‌ها شود.

حداکثر فاصله با عرض تسمه و بار قرار گرفته روی آن متناسب است. فاصله قرقره‌های تکیه‌گاهی در محل قرار دادن و تغذیه بار به تسمه باید کم باشد.

چون عمل قرقره‌های تکیه‌گاهی برگشت، فقط تحمل وزن خالی تسمه است فاصله آن را تا حدود تقریبی 30 متر می‌توان اضافه کرد.

- تجهیزات محرک

یک تسمه نقاله را ممکن است توسط فلکه محرک (فلکه سر) و یا فلکه متحرک (فلکه دنباله) یا فلکه میانی به حرکت درآورد.

در صورتی که نیروهای زیادی مورد نیاز باشد با قرار دادن فلکه‌هائی پشت سرهم می‌توان بیش از یک فلکه را به کار گرفت تا سطح تماس تسمه با فلکه زیادتر شود. بستگی به مقدار ضریب اصطکاک بین تسمه و سطح فلکه ممکن است که فلکه با سطح صاف و یا با سطح پوشیده مورد استفاده قرار گیرد.

فلکه را می‌توان با یک موتور الکتریکی و یا موتور دیزلی به حرکت درآورد. معمولاً لازم می‌شود که یک دستگاه تقلیل دهنده مناسب سرعت نظیر دنده‌ها، زنجیر و تسمه‌های موتور، بین موتور و دستگاه محرک تسمه نقاله قرار داد. مقدار تلفات قدرت در دستگاه تقلیل دهنده سرعت را باید در محاسبه مقدار کل قدرت مورد نیاز منظور نمود. این مقدار تلفات ممکن است 5 تا 10 درصد کل قدرت باشد.

- نگه‌دارنده‌ها

اگر تسمه نقاله‌ای در سطح شیب‌داری به طرف بالا حرکت کند نصب دستگاهی که در هنگامی خاموش شدن تسمه نقاله مانع از حرکت معکوس فلکه تسمه نقاله گردد لازم است.

دستگاه نگه‌دارنده یک وسیله مکانیکی است که اجازه دوران در جهت مورد لزوم رابه فلکه داده اما مانع از دوران آن در جهت معکوس می‌شود.

سه نوع نگه‌دارنده وجود دارد که عبارتند از:

- نوع استوانه‌ای

- گیره‌ای

- ترمز نواری تفاضلی

که همه آنها به صورت اتوماتیک عمل می‌کنند.

- تغذیه‌کننده‌ها

تغذیه کننده دستگاهی است که مواد را به صورت یکنواخت بر روی تسمه نقاله می‌ریزد.

یک تغذیه کننده ممکن است مستقیماً مواد را روی تسمه بریزد و یا از طریق یک ناودانی مواد را روی تسمه بریزد تا ضربات حاصل از ریختن بار روی تسمه را تقلیل دهد.

انواع متعددی از تغذیه کننده‌ها وجود دارند که هر کدام از آنها در مقایسه با دیگری مزایا و معایبی دارند. از جمله معمول‌ترین آنها عبارتند از:

- کفی

- رفت و برگشتی

- پره دورانی

- پارویی دورانی

- تغذیه کننده کفی

مواد را از یک قیف دریچه‌دار که مقدار جریان مواد را به تغذیه کننده تنظیم می‌کند دریافت می‌دارد.

تغذیه کننده شامل یک تسمه صاف پوشیده شده از لاستیک محرک یا تعدادی صفحه فولادی صاف متصل به دو زنجیر در حال حرکت است

این تغذیه کننده مواد را از زیر قیف حرکت داده و آن را از طریق یک دستگاه دریافت کننده به تسمه نقاله می‌ریزد.

یک تغذیه کننده تسمه‌ای برای حمل موادی که از قطعات ریزی تشکیل شده باشد مناسب است.

اگر مواد شامل قطعات درشت و یا سنگ‌های با لبه‌های تیز و خورنده باشد، یک تغذیه کننده نوع صفحه فولادی معمولاً رضایت بخش‌تر از نوع تسمه‌ای خواهد بود.

- تغذیه کننده رفت و برگشتی

شامل صفحاتی است که در زیر قیف قرار گرفته است، صفحه از طریق یک محور خارج از مرکز کار می‌کند تا حرکت رفت و برگشتی را به وجود آورد و مواد را بر روی تسمه نقاله حرکت دهد.

- تغذیه کننده پره دورانی

شامل تعدادی پره است که روی یک محور افقی نصب شده است با جریان مواد روی صفحه شیب‌دار به طرف پائین پره‌های در حال دوران مقدار معینی از مواد را به تسمه نقاله تحویل می‌دهند.

مقدار مواد داده شده را با تنظیم سرعت دوران پره‌ها می‌توان کم و زیاد نمود.

- تغذیه کننده پاروئی دورانی

شامل تعدادی پارو یا خیش یا باله است که روی یک محور قائم نصب شده است. پاروها روی صفحه‌ای افقی که در روی آن مواد اجازه حرکت دارند دوران می‌کنند مقدار مواد تغذیه شده را با تنظیم سرعت پاروها می‌توان تنظیم نمود.

نقاله‌های خاص

سیستم‌های نقاله‌ای خاصی که برای شرایط مختلف اجرا، طراحی شده‌اند عبارتند از:

-  نقاله جام‌دار

- نقاله کیسه‌ای

- نقاله نوسانی

- نقاله وزنی

- نقاله پیچی یا حلزونی

نقاله جام‌دار

طرح ویژه‌ای از تسمه نقاله است که امکان بالا بردن مواد را با زوایای تندتر فراهم می‌سازد. به این نوار جامهای (V) شکل متصل است و تخلیه بار زمانی صورت می‌گیرد که جام با رسیدن به بالای مسیر در حال برگشتن است. بارگیری معمولاً به کمک ناوه شیبدار قیفی و در پای نقاله انجام می‌شود.

نقاله کیسه‌ای

همانند نقاله جام‌دار است، با این تفاوت که به جای جام در عرض نوار، توخالیهایی جهت قرار گرفتن کیسه‌ها نصب شده است. این وسیله برای انتقال سیمان پاکتی به انبارهای مرتفع بسیار مناسب است.

نقاله نوسانی

از یک ناوه فلزی معلق در بالای یک قاب پایه تشکیل شده است، که توسط یک موتور الکتریکی، حرکتی نوسانی با دامنه ثابت انجام می‌دهد. این نوع نقاله کاربردهای بسیار گوناگونی دارد، از آن جمله انتقال دادن مواد از میان تجهیزات خنک کننده، گرمایی یا خشک کننده.

نقاله وزنی

از یک مجموعه غلتکهای استوانه‌ای نزدیک به هم تشکیل شده که با محورهای بلبرینگی بر روی یک قاب سوار شده‌اند. قاب کمی نسبت به افق متمایل است بطوری که مواد بسته‌بندی شده از بالای قاب به آهستگی بر روی غلتکها به پایین سرازیر می‌شوند.

نقاله‌پیچی یا حلزونی

از یک مارپیچ بلند محصور در یک لوله فولادی تشکیل شده و برای انتقال سیمان فله و دیگر مواد دانه‌ای بکار می‌رود.

تسمه نقاله کتاب

استفاده از وسایل دیگر حمل و نقل مانند تسمه نقاله در صورتی که حمل و نقل کتاب بطور مداوم مورد نظر باشد به آسانسور کتاب و یا آسانسور اختصاص یافته به کتاب ترجیح داده می‌شود.

تسمه‌های نقاله مدور (conveyors - belt - Ednless) از نظر مکانیکی مانند پله برقی هستند و در دو مسیر بالا و پایین حرکت می‌کنند.

تسمه‌های نقاله باید در محورهای ضد آتش محصور گردند. بهتر است جعبه‌های سبکی برای قرار دادن کتاب نیز در این وسیله مورد استفاده قرار گیرد در این صورت خطر افتادن کتاب به حداقل کاهش می‌یابد.