اندودها - تعاريف گروه اندودها | Definitions of Coatings

اندودها

اندودهای گچی

گچ‌کاری نیز مانند آجر چینی یکی از فنون قدیمی کشورها است که برای اولین بار توسط رومی‌ها بکار گرفته شد. گچی که سابقاً مورد استفاده قرار می‌گرفت، گچ آهکی بود و اکنون گچ ژیپسی به طور کلی جای آن را گرفته است.

نقاط ضعف اندود گچ آهکی عبارتند از:

1- انقباض ناشی از خشک شدن که سبب ایجاد ترک می‌گردد.

2- روند تدریجی خشک شدن که می‌توان در چندین هفته به طول بیانجامد و سبب تأخیر در کارهای بعدی گردد.

3- برای کاهش مقدار انقباض باید گچ آهکی را در چندین لایه به کار برد که معمولاً به این نام‌ها خوانده می‌شوند ( اندود نخستین یا آستر، تراز و اندود نهایی.)

اندود روکار گچی باید دارای این خصوصیات باشد:

- تمام ناهمواری‌های دیوار زمینه را بپوشاند.

- سطح صاف و یکدستی جهت دکوراسیون مستقیم فراهم سازد.

- به قدر کافی سخت باشد تا در مقابل خسارات ناشی از ضربات سطحی مقاومت کند.

 گچ‌های ژیپسی چنین خصوصیاتی را دارا هستند. ژیپس ترکیب کریستالی یا بلوری سولفات کلسیم و آب است.

اندود ملات گچ

ملات گچ با پاشیدن گرد گچ در آب و همزدن آن ساخته می‌شود. ملات گچ شکل سوزن گرفته و بلوری می‌شود. ساختن ملات گچ خالص به اندازه 65 تا 80% وزن گچ به آب نیاز دارد (یک کیلوگرم گرد گچ 65/0 تا 8/0 لیتر آب می‌خواهد.

کم و زیادی آب ملات بستگی به جنس گچ و ریزی دانه‌های آن دارد. در یک لیتر آب خالص 67 تا 88 گرم گچ حل می‌شود. سخت شدن ملات گچ به ویژه در جاهای نمناک چند ماه به درازا می‌کشد و در این زمان تاب ملات گچ هم به کندی افزایش می‌یابد. دوغاب گچ را باید پیش از آغاز گرفتن پاشید و ملات گچ را پیش از پایان گرفتن مصرف کرد.

ملات گچ زودگیر است و نمی‌شود با آن سطح‌های بزرگ را تخت و بی موج سفید کرد. در ایران، برای آنکه سطح سفید شده با ملات گچ بی موج و تخت بشود، ملات را در دو پوسته رومالی می‌کنند. پوسته آستر با ملات گچ زنده و پوسته رویه، برای تخت کردن، با ملات گچ کشته.

برای آنکه ناهمواریهای سطح سفید شده با گچ زنده دیده نشود، از دوران باستان در ایران سطح‌های بزرگ سفید شده با ملات گچ را قاب‌سازی و گچ‌بری میکردند. نمونه‌های گچ‌بری از زمان اشکانیان و پس از آنها به جا مانده‌اند. در دوره اسلامی هم هنر گچ‌بری ایران پیشرفت‌های چشم‌گیر کرده است که نمونه‌های بسیار زیبای آن در مسجد ارومیه، در مسجد جامع اصفهان و جاهای دیگر به جا مانده‌اند.

اندود گچ پرداخت

از اندود گچ پرداخت که در آن بلورهای یکپارچه گچ وجود ندارد برای یکنواخت و بی موج کردن سطح سفیدکاری شده با اندود گچ زنده استفاده می‌شود.

 مواد اولیه:

گچ پرداخت و آب - وزن مخصوص این ملات حدود 1390 کیلوگرم بر متر مکعب است.

روش ساخت:

گچی که برای ساختن این اندود استفاده می‌شود باید بسیار نرم باشد بدین منظور گرد گچ را از الک تخت (الکی که در هر سانتیمتر مربع آن 200 - 500 سوراخ وجود دارد) می‌گذرانند. اندود گچ پرداخت را مانند اندود گچ زنده میسازند با این تفاوت که، وقتی شروع به سفت شدن کرد، آن را حدود 10 تا 15 دقیقه بهم می‌زنند و ورز می‌دهند تا بلورهای یکپارچه تشکیل نشود، در نتیجه گچ ساخته شده تا مدتی سخت نمی‌شود (سخت شدن قبل از خشک شدن اندود گچ صورت می‌گیرد و گچ خاصیت شکل‌پذیری خود را از دست می‌دهد.)

در ضمن هر مقدار این اندود، آب خود را از دست بدهد به آن می‌افزایند تا سیراب شود و به صورت خمیری در آید. به این اندود، خمیر گچ پرداخت یا کشته گویند. زمان شکل‌پذیری و استفاده از این اندود خیلی بیشتر از گچ زنده است.

شیوه اجرا:

روی لایه گچ زنده را با ملات گچ پرداخت صاف و صیقلی می‌کنند و به آن کشته کشی می‌گویند. لایه گچ پرداخت را با ضخامت حدود یک تا 2 میلیمتر روی لایه گچ زنده می‌کشند و آن را با ماله پرداخت صاف می‌کنند. هرچه بیشتر ماله روی لایه رویه کشیده شود روکار بهتر و صافتر درمی‌آید. خاصیت این لایه این است که منافذ ریز کار و دربندها (جاهایی که دو سر گچ‌کاری به هم می‌رسند) را پر کرده، در نتیجه سطحی صاف بدست می‌آید. از آنجا که لایه آستر (گچ زنده) را با گچ غربالی می‌کشند و دانه‌های گچ کاملاً در نما، مشاهده می‌شوند، اندود و پرداخت سبب رفع این نازیبائی سطح می‌شود.

معمولاً سربند ماله بر سطوح سفیدکاری شده به جا می‌ماند. برای از بین بردن این اثر، پنبه یا ابری را در آب یا دوغاب گچ فرو برده و به آرامی روی سطح حرکت می‌دهند تا یکنواختی کامل بوجود آید. روی قسمت‌های ناصاف کار و هم‌چنین قسمتهایی که باید پرداخت شوند نیز می‌توان این کار را انجام داد. به این کار پنبه آب زنی می‌گویند.

اندود گچ سفیدکاری با ماشین

برای سفیدکاری با ماشین، به میزان یک هزارم وزن گچ سریشم نجّاری (به عنوان کندگیر کننده گچ) به آب می‌افزایند. سپس با آن دوغاب ساخته و درون ماشین می‌ریزند. آنگاه دوغاب را با فشار دستگاه بر روی دیوار می‌پاشند همچنین می‌توان برای کندگیر کردن گچ از سریش و براکس (Na₂ B₄O₄ Na₂) نیز استفاده کرد.

اندود ملات گل آهک

تفاوت ملات گل آهک با شفته آهکی در این است که عیار آهک در ملات گل آهک بیشتر است برای گرفتن این ملات نیازی به گاز کربن هوا نیست و سیلیس و آلومین خاک رس با آهک ترکیب شده و سیلیکات و آلومنیات کلسیم به وجود می‌آید. این ترکیبات در برابر آب شستگی و وارفتن پایدارند. این ملات در هوای گرم و مرطوب زودتر می گیرد و سفت و سخت می‌شود.

مواد اولیه:

خاک وآهک شکفته‌به‌نسبت 1:3،آب‌به نسبت 30تا35 درصدوزن خاک‌وآهک.

روش ساخت:

روش ساخت این ملات همانند ملات ماسه آهک است.

شیوه اجرا:

شیوه اجرای این ملات همانند ملات ماسه آهک است.

اندود ملات گچ و آهک

از آنجا که ملات آهک دیرگیر است، افزودن مقداری گچ به آن سبب تندگیر شدن آن می‌گردد. آهک موجود در این ملات، گازکربن هوا را گرفته و به سنگ آهک که جسمی سخت است تبدیل می‌شود. سنگ آهک حاصل در مقابل آب و بخار پایدار است.

مواد اولیه:

آهک شکفته، گچ (50% وزنی مقدار آهک) و آب.

روش ساخت:

گچ و آهک را خوب درهم کرده و به آن آب می‌افزایند و سپس دوباره خوب مخلوط می‌کنند.