پوشش بامهای مسطح - تعاريف گروه پوشش بامهای مسطح | Definitions of Flat Roof Covering

بامهای تخت یا مسطح

سالها شکل سنتی بام‌سازی، ساخت بام شیبدار قابدار با پوششی از سفال یا سنگ لوح بود.

با ظهور بتن مسلح در ساختمان‌سازی مشکلی بوجود آمد که در آن بر اعضای افقی نازک کفها و بام تخت تأکید می‌شد. این شکل از بام افقی که در ساختمانهای مناطق دارای آب و هوای خشک امری متداول بود برای آب و هوای بارانی بیگانه بود.

تا حدود پنجاه سال بسیاری از ساختمان با بامهای تخت یا مسطح ساخته می‌شوند. پوشش بامهای مسطح نظیر آسفالت و نمد، عمری محدود داشتند و هر بیست سال یا بیشتر تجدید کردن آنها ضرورت پیدا می‌کرد.

بامهای مسطح چوبی

ساخت بام مسطح چوبی مشابه ساخت کف چوبی طبقات فوقانی است. در این حالت تیرچه‌های نرم چوب با فاصله‌های منظم از یکدیگر بر روی سطح کوچک خود قرار داده می‌شوند و انتهای آنها در داخل، در بالا یا روی سطح دیوارها یا تیغه‌ها کار گذاشته می‌شود.

چوب‌بندی تقویتی میانی تیرچه‌ها

به همان دلیل و به همان شیوه کفهای چوبی طبقات فوقانی باید در بین تیرچه‌های بام نیز از چوب‌بندی تقویتی صلیبی یا یکپارچه استفاده کرد.

چنانچه در اطراف بام دیوار جان‌پناه وجود داشته باشد، انتهای تیرچه‌های بام را می‌توان در داخل جداره داخلی دیوار دوجداره کار گذاشت یا از قلابهای فلزی اتصال تیرچه استفاده کرد.

تیرچه‌ها را همان‌طور که در مورد کف طبقات فوقانی شرح آن داده شد می‌توان بر روی تیرهای زیرسری چوبی یا فلزی تکیه‌گاه یا بر روی بالشتکهایی از سفال یا سنگ لوح قرار داد. انتهای تیرچه‌های بام را گاهی اوقات می‌توان همانند تیرچه‌های کف طبقات فوقانی بر روی ردیفهای آجری پیش‌آمده، دستکهای زیرسری یا قلابهای اتصال تیرچه کار گذاشت. از انتهای تیرچه‌هایی که در داخل دیوارهای یکپارچه آجری قرار می‌گیرند باید با نوعی ماده محافظ در برابر رطوبت حفاظت کرد.

نوار چوبی زیرسازی

بامهای مسطح را باید طوری احداث کرد که شیب ملایمی به طرف خروجی آب باران داشته باشند. این شیب را می‌توان با کار گذاشتن شیبدار تیرچه‌ها ایجاد کرد، اما در این حالت سقف زیر بام نیز حالت شیبدار خواهد داشت.

برای این منظور معمولاً از نوارهای چوبی زیرسازی استفاده می‌شود. این نوارهای باریک شونده نرم چوب در بالای تیرچه‌ها میخ می‌شوند و یا در عرض تیرچه‌ها نوارهای نرم چوبی با عمقهای مختلف میخ می‌گردد.

بامهای بتن مسلح

تمامی انواع ساخت بتن مسلح کفها را می‌توان برای بامها نیز مورد استفاده قرار داد و جزئیات ساخت و مزایای هر یک از آنها نیز در مورد بامهای مسطح صادق است. بار روی بامها معمولاً تا حدودی از بار روی کفها کمتر است، به همین دلیل ضخامت یک بام بتنی نیز معمولاً از ضخامت کفی با دهانه مشابه کمتر است.

سطح بامهای بتن مسلح یکپارچه و لایه بتن سطحی دیگر انواع بامهای بتنی معمولاً به صورت تراز ساخته می‌شود.

بام بتن مسلح معمولاً در کوچکترین دهانه میان دیوارهای خارجی یا دیوارهای خارجی و دیوارهای باربر داخلی قرار می‌گیرند و همانند کفهای بتن مسلح بر روی دیوارها و تیغه‌ها تکیه می‌کند.

بام بتن مسلح عایق‌بندی ضعیفی در مقابل جذب یا از دست دادن حرارت ایجاد می‌کند و باید به نوعی ماده عایق حرارتی خوب در ساخت بام کار گذاشت.

 پوشش بامهای تخت یا مسطح

مصالح سنتی پوشش بامهای مسطح را ورقهای نسبتاً نازک سرب، مس، روی تشکیل می‌دهند و در محل تقاطع ورقها در طول شیب بام از پروفیلهای چوبی و در محل تقاطع آنها در عرض شیب از پله آبریز استفاده می‌شود.

ابعاد ورق محدود در نظر گرفته می‌شود تا از انقباض و انبساط بیش از حد آن جلوگیری شود، در غیر این صورت احتمال پاره شدن ورق وجود دارد.

پروفیلهای چوبی برجسته امتداد شیب و پله‌های آبریز عرض شیب امکان اتصال محکم ورقها را در مقابل زیر فشار باد فراهم می‌سازند و آب را از لبه همپوشانی میان ورقها دور می‌کنند. به خاطر هزینه این مصالح و هزینه کار زیاد پوشاندن بام با یکی از فلزات، استفاده از مصالح لایه‌مانند پیوسته‌ای همچون آسفالت و نمد قیراندود مورد توجه قرار گرفت.

پوششهای ورق‌فلزی بام

برای پوشش بام از ورقهای فلزی استفاده می‌شود، چرا که این ورقها حفاظت بی‌نظیری در مقابل باد و باران ایجاد می‌کنند و علاوه بر دوام زیاد، در مقایسه با آسفالت، سفال یا سنگ لوح وزن کمتری دارند.

معمولاً برای پوشش بام از چهار نوع ورق فلزی استفاده می‌شود:

- سرب

- مس

- روی

- آلومینیم

سرب

این فلز سنگین نسبتاً نرم است و مقاومت ضعیفی در مقابل پاره‌شدگی و خردشدگی از خود نشان می‌دهد و به عنوان پوشش بام باید از ورقهای نسبتاً ضخیم آن استفاده کرد.

این فلز چکش‌خوار را به راحتی می‌توان بدون آسیب دیدن ورق به اشکال کاملاً پیچیده‌ای کوبید و خم کرد. سرب در مقابل تمامی عوامل جوی از جمله اسیدهای ضعیف موجود در باران هوای آلوده صنعتی مقاوم است. عمر مفید ورقهای سربی به عنوان پوشش بام به صد سال می‌رسد.

مس

این فلز سنگین چکش‌خوار از مقاومت مکانیکی خوبی برخوردار است. به خاطر همین مقاومت مکانیکی است که از این فلز می‌توان در ورقهای بسیار نازک به عنوان پوشش بام استفاده کرد.

ورقهای مسی را به راحتی می‌توان کوبید و به اشکال کاملاً پیچیده خم کرد. مس در مقابل تمامی عوامل جوی معمولی مقاوم است و عمر مفید آن به عنوان پوشش بام هم‌اندازه سرب است.

روی

روی فلز سبکی با مقاومت مکانیکی خوب است که به اندازه سرب یا مس چکش‌خوار نیست. ورق روی را می‌توان خم کرد و شکل داد، اما حالت شکننده و تردی پیدا می‌کند. سطح ورق روی زمانی که در معرض هوا قرار می‌گیرد با لایه نازکی از اکسید روی پوشیده می‌شود.

روی در هوای بسیار آلوده مناطق صنعتی آسیب می‌بیند و در این موارد از آن استفاده کرد.

به علت اینکه قیمت روی نسبت به ورقهای مسی و سربی کمتر در نتیجه بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آلومینیم

این فلز بسیار سبک و چکش‌خواره و دارای مقاومت مکانیکی متوسطی را دارا می‌باشد.

آلومینیم در مقابل هوا قرار می‌گیرد، لایه نازکی از اکسید آلومینیم بر سطح آن تشکیل می‌گردد. عمر مفید فلز آلومینیم به عنوان پوشش بام چیزی میان سرب و روی است.

تمامی ورقهای فلزی طوری در شیب بام کار گذاشته می‌شوند که امکان جاری شدن آب وجود داشته باشد. شیب بامهای مسطح و اتصالات عرضی شیب بام باید طوری طراحی شوند که امکان جاری شدن آب را فراهم سازند. اما اتصالات طول شیب را می‌توان به صورت برجسته در بالای سطح ورقهای فلزی ایجاد کرد.

پروفیل‌های چوبی

لبه ورقها در امتداد شیب بام بر روی یک پروفیل چوبی همپوشانی داده می‌شوند. دو لبه این پروفیل گرد شده است تا بتوان ورق نرم فلزی را بدون آسیب دیدگی در لبه‌های تیز بر روی آن خم کرد. دو سطح جانبی پروفیل کمی به سمت داخل شیب دارد تا امکان محکم کردن ورق فلزی بر روی آن وجود داشته باشد.

پوشش ورق بامهای بتنی

به خاطر هزینه اولیه پایین‌تر و سادگی کاربرد نمد قیراندود و آسفالت، از آنها برای پوشش بامهای بتنی تخت استفاده می‌شد.

اما عمر مفید آسفالت تنها حدود بیست سال است و گاهی به جای آن از ورقهای فلزی استفاده می‌شود. اتصال و نصب ورقهای فلزی بامهای بتنی به همان روش بامهای چوبی انجام می‌شود. برای نصب پروفیلهای چوبی یا آنها را به توفالهای پخدار کار گذاشته شده در اندود شمشه‌ای پیچ می‌کنند و یا با ایجاد سوراخ در اندود شمشه‌ای آنها را با پیچ و ملات ماسه و سیمان نصب می‌کنند.

پوشش بام‌های مسطح

ماسه آسفالت

ماسه آسفالت متداول‌ترین لایه پوشش بام در ایران است که از اختلاط دانه‌های ماسه و قیر تشکیل می‌شود. معمولاً قشری به ضخامت حدود 2 سانتی‌متر از این مخلوط جهت حفاظت از لایه عایق رطوبتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از آنجایی که این لایه در معرض تابش مستقیم نور آفتاب و عوامل جوی است روغن‌های موجود در قیر به مرور تبخیر و یا اکسیده می‌شوند. به همین دلیل این لایه به صورت ترد و شکننده درمی‌آید و بعد از مدتی لایه محافظ و در نتیجه عایق رطوبتی موجود از بین می‌رود و نیاز به عایق‌کاری مجدد محسوس می‌گردد.