آهک
آهک یک ماده چسباننده در ساختمان است. به عبارت دیگر نوعی سیمان هوائی بهشمار میرود. فرمول شیمیایی آهک زنده خالص، اکسید کلسیم یا CaO است که در طبیعت به فراوانی و در ترکیب با گازکربنیک به صورت کربنات پتاسیم در سنگ آهک، مرمر، گل سفید، مرجان و صدفها یافت میشود.
معمولاً آهک را از پختن سنگ آهک یا کربنات کلسیم در یکی از انواع کورههای دستی (سنتی)، قائم و افقی گردنده بدست میآورند.
افزودن آهک به ملاتهای سیمانی باعث افزایش خاصیت خمیری و قابلیت کاربرد، افزایش آب نگهداری، افزایش انعطافپذیری بیشتر ملات تحت تنش و چسبندگی بیشتر ملات به مصالح بنائی میشود.
مصرف آهک در پایدار کردن خاک نیز معمول است و بسیاری از ویژگیهای خاک را بهبود میبخشد، کاهش زمان خشک شدن مخلوط در نواحی مرطوب، کاهش میزان انقباض و انبساط خاک بر اثر تغییر رطوبت، تسریع در شکستن کلوخههای خاک رس، افزایش مقاومت، کاهش نفوذ رطوبت و افزایش دوام و پایائی خاک از جمله مزایای استفاده از آهک بهشمار میآید.
در استاندارد ایرانی تجدیدنظر شده آهک ساختمانی، آهک زنده به انواع کلسیمی ( آهک سفید)، آبی، نیمه آبی ( آهک خاکستری) و منیزیمی تقسیمبندی شده شرایط و روشهای آزمایش شیمیایی آن درج گردیده است.
آهک باید در جائی مصرف شود که هوا نمناک باشد یا دست روز با وسایلی، نمناک نگهدارند.
موارد استفاده از آهک عبارتند از:
- در ساخت ملات و سیمان
- در ذوب آهن و چدن کوپل به عنوان گدازآور
- در بسیاری از فرایندهای شیمیایی به عنوان جاذب
- به عنوان کود آهکی در خاکهای اسیدی با حرارت دادن سنگ آهک در کوره تا حدود 540 درجه سانتیگراد، به جهت خارج کردن گازکربنیک، بدست میآید.
باقیمانده، آهک زنده یا آهک سوزآور نامیده میشود. آهک زنده خالص، سفید و بیشکل یا متبلور است. وزن مخصوص آن 3/2 و نقطه ذوب آن 2580 درجه سانتیگراد است.
آهک زنده میل ترکیبی زیادی با آب داشته و در تماس با آن میشکفد یا هیدراته میشود و به هیدروکسید کلسیم یا آهک شکفته تبدیل میگردد. در این واکنش مقدار زیادی گرما تولید میشود و حجم آن نیز افزایش مییابد.
برای تهیه آهک هیدراته روشهای دستی و صنعتی وجود دارد. هر گاه ناخالصی سنگ آهک، مواد رسی و سیلیسی باشد از پختن آن بسته به مقدار ناخالصی، آهک نیمه آبی یا آهک آبی تولید میشود.
کاربرد انواع آهک
- آهک آبی در ملات و اندود ساختمانهای دریایی، پیسازی در خاکهای سولفاتدار حاوی میزان زیادی سولفات بکار برده میشود.
- آهک شکفته در ساختن شفته و ملاتهای ماسهآهک، گلآهک، باتارد (ماسه آهک سیمان)، گچ و آهک، در کارهای بنایی و اندودها مصرف میشود. همچنین در ساختن چسبانندههای آهک - پوزولان، آهک - سرباره، آجر ماسه آهکی، پایدار کردن خاک و ساختن خشتهای پایدار شده آهکی، بتن آهکی سنگین و متخلخل،از آهک بهرهگیری میشود.
- آهکهای نیمهآبی (خاکستری) برای پیسازی در خاکهای سولفاتدار حاوی سولفات کم بکار برده میشوند.
- آهک آبی کممایه برای شفته پیسازی ساختمانهای کمارتفاع کاربرد دارد.
- آهکهای تجاری برای کارهای ساختمانی حاوی حدود 94% اکسیدکلسیم، مقداری کربنات کلسیم و کمتر از 50% منیزیم هستند.
آب باعث میشود که آهک با ایجاد حرارت زیادی آبدیده شده، گرد سفید CaO.H2O را از خود باقی گذارد. آهکهای پر کلسیم سریعاً آبدیده شده و به هنگام آبدیدن به میزان زیادی منبسط و پس از خودگیری پراستحکام میگردند.
آهکهای کممایه (معروف به لاغر)، حاوی مقدار قابل توجهی سیلیس، آلومین و اکسیدهای آهن هستند و آهسته آبدیده شده و کار با آنها مشکل است.
آهک به صورت کلوخه یا سائیده تا 20 مش، یا به همان صورتی که از آسیاب خارج میشود داد و ستد میگردد.