| بازار مصالح و مسكن محارم | ||||||||
| صفحه اصلي Home Page | مواد و مصالح ساختمانی Construction Materials | مسكن Housing | بهسازی Improvment | مشاوران Consultants | پيمانكاران Contractors | مقالات Papers | ||
خاک رس - تعاريف گروه خاک رس | Definitions of Clay
تعاريف - Description | ||||||
خاک رس خاک رس از ارزان‌ترین و فراوان‌ترین مواد چسباننده ساختمانی است و نوعی چسباننده هوائی به شمار می‌رود که به صورت فیزیکی خشک و سخت می‌شود. رس‌ها مخلوطی از کانی‌های مختلف هستند و از پوسیدن فلدسپات‌ها و میکاها بوجود می‌آیند و ناخالصی‌ها آن‌را رنگین می‌کنند. خاک‌های رسی دارای فرمول شیمیایی هیدروسیلیکات آلومینیوم (nAL2O3,pH2O,mSO2) به همراه اکسیدهای قلیایی و قلیایی خاک هستند. بیشتر خاک‌های رس بطور عمده از سیلیس و آلومین تشکیل شده‌اند. خاک رس اغلب، اصطلاح کلی است که در مورد خاک‌هایی که با آب تشکیل خمیر داده و در اثر حرارت سخت می‌گردند به‌کار برده می‌شود.
خاک‌رس‌های اولیه آنهایی هستند که در محل تشکیل خود واقع شده‌اند.
خاک رس های ثانویه آنهایی هستند که پس از تشکیل توسط نیروهایی مانند آب، باد و یخ به نقاط دیگر تغییر مکان داده شده‌اند.
در تعریف خاک‌رس به دانه‌های ریز آن، (با قطر کمتر از 0/002 میلیمتر) اشاره شده است. خاک‌های رسی برای کوزه‌گری، ساخت کاشی، آجر و لوله به‌کار برده می‌شوند، ولی خاک رس از نوع عالی بیشتر در کوزه‌گری و اشیاء قالب‌گیری شده که جزو خاک‌های نسوز و خاک‌های چینی نرم قرار ندارند به‌کار برده می‌شوند. خاک‌های چینی ( کائولن)، خالص‌ترین نوع خاک رس هستند. سختی خاک رس به ساختار و نیز به چسبندگی ذرات آن بستگی دارد. خاصیت مومسانی شامل قابلیت قالب‌گیری خاک رس یا در حالت مرطوب است و باید پس از خشک شدن، و در حالت خام یا نپخته در حمل ونقل دارای استحکام لازم باشد. درجات مومسانی آن عبارتند از: - چاق - غنی - لاستیکی - مومی
یا اینکه خاک های رس ممکن است بسیار مومسان اصطلاح شوند که عبارتند از؛ مومی، مومسان چسبنده، مومسان متوسط و لاغر، که غیر مومسان است. خاک‌های رسی که برای مومسانی شدن به آب زیاد نیاز دارند هنگام خشک‌شدن تاب بر می‌دارند. آنهایی که به آسانی کار نمی‌شوند ممکن است با چسب‌های سرامیکی مانند محلول‌های قلیایی نشاسته، آلگینات آمونیوم یا لیگنین، مومسان گردند. برای ساختن چینی‌آلات سفید فشاری یا ریختگی، سلولز متیل به عنوان چسب خاک رس به‌کار برده می‌شود. استحکام پیوندی خوبی ایجاد، و هنگام پختن سرامیک، فقط 5% خاکستر باقی می‌گذارد. خاک های رس حاوی آهن، هنگام پختن قرمز می‌شوند و تیتان،قرمزی آنهارا بیشتر می‌کند. اُخراهای زرد محتوی آهن به صورت هیدرات آزاد هستند. بیشتر خاک‌های رس محتوی ماسه کوارتزی و گاهی میکای گرد شده هستند. خاک های رس آهکی به آهک های رسی (مارن‌ها) معروف هستند. پیریت‌ها در آجر سوخته سوراخ‌هایی با حاشیه هایی از اکسیدآهن ماگنتیتی باقی می‌گذارند، لذا خاک رس باید عاری از این جسم باشد. دانه‌های سنگ آهک در خاک رس، سوخته، به آهک آزاد تبدیل می‌شوند که بعداً شکفته شده در آجر شکاف می‌اندازند. عمدتاً خاک های رسی که برای ساخت آجرهای معمولی استفاده می شوند با خاک های دیگر مخلوطند و دارای مواد نامطلوب هستند که آنها را برای ساختن کاشی‌های مرغوب، لوله‌ها یا کوزه‌گری نامناسب می‌کند. خاک رس کینگزلی، که برای ظروف هنری، کاشی دیوار، بشقاب‌ها و مواد نسوز به کار برده می‌شود تشکیل شده از: - 0/4 درصد اکسیدآهن - 0/15 درصد Na2O - 0/1 درصد K2O - 0/05 درصد CaO - 45 درصد سیلیس - 40 درصد آلومین - 1/15 درصد اکسید تیتان
خاک های رس آبرفتی مانند خاک آجر، خاک سرامیک و خاک نسوز، حاصل ته‌نشین شدن مواد در کف بستر آب‌های جاری هستند. به‌جز مواد رنگ‌زا ناخالصی‌های دیگری نیز در خاک وجود دارد که از آن جمله می‌توان ماسه سیلیسی، ماسه آهکی، فلدسپات‌ها، سولفات‌ها، املاح آهن، لای و اجزاء نباتی به ویژه ریشه گیاهان را نام برد بسته به میزان ناخالصی، خاک های رسی به سه گروه پرمایه، میان‌مایه و کم‌مایه تقسیم‌بندی می‌شوند که بدیهی است خاک های رس پرمایه کمترین ناخالصی را دارا هستند. خاک رس در ساختن شفته، ملات‌های گل‌آهک، گچ و خاک، گل و کاهگل مصرف می‌شود. مصرف خاک در ملات گچ و خاک برای ارزان شدن و کندگیر کردن آن است.
| ||||||
