بهره‌برداری صنعتی از املاح و ایجاد تالاب‌های مصنوعی به کمک متخصصان ایرانی حاضر در آمریکا

به گزارش سرویس علمی ایسنا، دکتر راضیه لک در مورد سفر 10 نفر از متخصصان حوزه احیای دریاچه ارومیه به امریکا به دعوت یکی از دانشگاه‌های این کشور، گفت: در این سفر از چهار دریاچه سالتون سی (Salton sea)، مونو لیک (Mono Lake) و آونز لیک (Owens Lake) در ایالت کالیفرنیا و گریت سالت لیک (Great Salt Lake) در ایالت یوتا بازدید کردیم.

 وی با بیان این که چاره‌ا‌ی جز احیای دریاچه ارومیه و یا حداقل حفظ وضع موجود دریاچه وجود ندارد و باید آب گرفته شده از دریاچه را به آن پس بدهیم، اظهار کرد: ‌انتقال آب از جای دیگر راهکار احیای دریاچه‌ نیست و باید آب را در حوضه آبریز مدیریت کرد.

 این کارشناس ادامه داد: هدف ما از این سفر کسب تجربیات مثبت و منفی آمریکایی‌ها در مورد حفاظت از دریاچه‌های شور با ویژگی‌های جغرافیایی طبیعی نسبتا مشابه است تا از این تجربیات در برنامه‌ها و تصمیمات آتی برای احیای دریاچه ارومیه استفاده شود.

نماینده وزارت صنعت، معدن و تجارت در ستاد احیای دریاچه ارومیه در ادامه افزود: هدف از این سفر بازدید از دریاچه‌هایی با اقلیم مشابه با دریاچه ارومیه بوده تا بدین ترتیب راه‌هایی که آنها قبل از ما به کار بستند را استفاده کنیم و خطاها را تشخیص دهیم تا در برنامه‌هایی که قرار است در دریاچه ارومیه اجرا شود، کمترین اشتباه را داشته و بهترین استفاده را کنیم.

لک با تاکید بر اینکه هر یک از چهار دریاچه مورد بازدید به گونه‌ای قابل مقایسه با دریاچه ارومیه هستند، گفت: "آونز لیک" آینده دریاچه ارومیه است اگر برای دریاچه ارومیه اقدامی نکنیم، "گریت سالت لیک" وضعیت پنج سال پیش دریاچه ارومیه را دارد که بهتر است آنها از وقایع رخ داده شده در دریاچه ارومیه درس بگیرند، "مونولیک" نیز آینده دریاچه ارومیه خواهد بود، درصورتی که بخواهیم آن را احیا کنیم و دریاچه "سالتون‌سی" در خصوص ایجاد تالاب‌های مصنوعی و حفظ گونه‌های در حال انقراض الگوی خوبی است.

معاون طرح و برنامه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با اشاره به اینکه دریاچه آونز لیک 3.5 درصد مساحت دریاچه ارومیه را دارد و اگر دریاچه ارومیه خشک شود باید منابع مالی بسیاری برای مهار ریزگردهای این دریاچه در نظر بگیریم، گفت: در این سفر متوجه شدیم اگر دریاچه ارومیه را به حال خودش رها کنیم، شبیه دریاچه آونز لیک می‌شود.

به گفته این کارشناس، دریاچه آونز لیک در حال حاضر تقریبا خشک شده و هزینه بسیار سنگینی معادل 450 میلیون دلار برای اتخاذ هشت روش در مهار ریزگردها پرداخت می‌شود در دریاچه آونز لیک روش‌های متعددی برای مهار ریزگردها آزمایش شده و به راهکارهای مناسبی دست یافته‌اند که می‌تواند الگوی خوبی برای مهار ریزگرد نه تنها در حوضه ارومیه بلکه در سایر کانون‌های ریزگرد باشد.

لک با اشاره به وضعیت "مونو لیک" به عنوان دریاچه احیا شده، گفت: این دریاچه یک درصد مساحت دریاچه ارومیه را دارد و شوری آن خیلی کمتر از این دریاچه است، درحالی که حدود 33 میلیون دلار برای احیای آن هزینه شده، آب یکی از رودهای اصلی وارده به این دریاچه که برای تامین نیاز آبی شهر لس‌آنجلس به آنجا منتقل شده بود، تا 75 درصد به مونو لیک برگردانده و کشاورزی اطراف این دریاچه نیز تعطیل شده است تا آب مصرفی کشاورزی وارد دریاچه شود و بدین طریق توانستند تا حدی این دریاچه را سرپا نگه دارند.

وی با بیان اینکه دریاچه "گریت سالت لیک" به خاطر شباهت ظاهری و زمین‌شناسی با دریاچه ارومیه خواهر‌خوانده آن خوانده می‌شود، یادآور شد: در حال حاضر آب یکی از رودهای منتهی به این دریاچه به شهر لاس‎وگاس منتقل شده و باید گفت اگر با این روند پیش روند؛ به عاقبت دریاچه ارومیه دچار می‌شود.

عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم زمین با اشاره به اینکه آنها از پتانسیل اکوتوریسمی دریاچه‌ها استفاده می‌کنند، گفت: از دریاچه‌های آمریکا استفاده‌های اقتصادی در حوزه استحصال نمک، استفاده از انرژی زمین گرمایی و توریست نیز می‌شود؛ درآمد حاصل از این موارد بسیار بالاست و همان را هم برای احیای خود دریاچه استفاده می‌کنند؛ متخصصان به ما نیز توصیه کردند که از طریق ایجاد کارخانه‌های استحصال املاح معدنی در اطراف دریاچه ارومیه باعث ایجاد اشتغال‌زایی و سوق دادن مردم از کشاورزی به فعالیت در این عرصه شوید.

معاون طرح و برنامه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با اشاره به اینکه در دریاچه ارومیه پایش مستمر صورت نمی‌گیرد، گفت: در دریاچه‌های آمریکا ایستگاه‌های مختلف به طور مستمر پارامترهای مختلف مثل شوری، عمق، وضعیت فیزیکی و شیمیایی دریاچه را رصد می‌کنند.

وی با بیان اینکه در روند احیای دریاچه ارومیه کارهای تحقیقاتی را نباید نادیده بگیریم، ادامه داد: در امریکا همکاری بسیار خوبی بین دانشگاه‌ها و مراکز اجرایی در زمینه احیای دریاچه وجود دارد و مانیتورینگ دریاچه‌ها از طریق دانشگاه‌ها به طور مستمر اتفاق می‌افتد که بر همین اساس باید ارتباط دستگاه‌های اجرایی و مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها را قوی کنیم تا اقدامات دستگاه‌های اجرایی مورد رصد دانشگاه‌ها قرار گیرد.

انتقال آب راهکار احیای دریاچه ارومیه نیست

معاون طرح و برنامه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با بیان اینکه کارشناسان آمریکایی‌ در بحث احیا با بحث انتقال آب از جاهای دیگر مخالف هستند، گفت: کارشناسان امریکایی مساله انتقال آب را منتفی می‌دانستند و انتقال آب از جای دیگر را راهگشای احیای دریاچه‌ها نمی‌دانستند و معتقد بودند آب را باید در حوضه آبریز مدیریت کرد و کارهای انتقال آب کاری زمان‌بر و هزینه‌بر است که نه تنها باعث احیای دریاچه نمی‌شود؛ بلکه در جای دیگر محیط زیست را تهدید می‌کند.

وی با تاکید بر اینکه چاره‌ا‌ی جز احیا و یا حداقل حفظ وضع موجود برای دریاچه ارومیه وجود ندارد و باید آب گرفته شده از دریاچه را به آن پس بدهیم، گفت: برای احیای آن به منابع آبی کافی نیاز داریم و نمی‌توانیم این میزان آب‌ را مصرف کنیم و با همین روش‌ها پیش برویم و اجازه ورود آب دریاچه را به شهرهای مختلف بدهیم و انتظار احیای آن را هم داشته باشیم؛ اگر برای دریاچه کاری نکنیم تا یک سال بعد وضعیت دریاچه بدتر خواهد شد و تا دو سال بعد دریاچه خشک شده و فقط دو لکه از آن باقی می‌ماند که وسعت آن در فصول مختلف بزرگ و کوچک می‌شود.

لک با بیان این‌که در حال حاضر هیچ وقتی برای از دست دادن فرصت‌ها نداریم و برای تثبیت وضعیت فعلی دریاچه هم به منابع آبی احتیاج داریم، خاطرنشان کرد: در آنجا کشاورزان اجازه توسعه کشاورزی و تغییر کاربری زمین را ندارند و قوانین سختی در این حوزه وجود دارد که اگر اجازه تغییر کاربری هم دهند، میزان آبی که به کشاورز تعلق می‌گیرد تغییر نمی‌کند؛ بنابراین در این شرایط مدیریت یکپارچه منابع آب حرف اول را می‌زند.

رئیس کمیته زمین‌شناسی در ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه در حال حاضر دولت توجه بسیاری به احیای دریاچه دارد و منابع مالی خوبی برای این امر اختصاص داده، گفت: حالا که دولت توانسته اعتبارات مناسبی را در نظر بگیرد، باید از این منابع بهترین استفاده را کنیم.

وی تصریح کرد: پیشنهاد مشخص من این است که از ایرانیان حاضر در آمریکا که تجربیات خوبی در این عرصه دارند، استفاده کنیم برای مثال رئیس انستیتوی آونز لیک یک ایرانی است که می‌توانیم از آنها برای اجرای طرح‌ها به منظور کنترل ریزگرد دعوت کنیم. از متخصصان گریت سالت لیک برای بهره‌برداری صنعتی از نمک‌ها در راستای کمک به دریاچه، از متخصصان مونو لیک برای برنامه‌های احیای دریاچه و از متخصصان سالتون‌سی برای برنامه‌ریزی کاهش سطح تبخیر، افزایش عمق و ایجاد تالاب‌های مصنوعی کمک بگیریم آنها این مسیرها را قبلا طی کرده‌اند بارها دچار اشتباه و هدر رفت منابع شده‌اند تا به روش بهینه دست یافته‌اند و این در حالی است که اگر از آنها کمک نگیریم؛ تمام این مراحل را خودمان باید آزمون و خطا کنیم که این کار منطقی نیست.