۸ پلان برای اسکان پسازلزله

به گزارش «دنیای اقتصاد»، روز گذشته، ۸ ایده برتر برای ساخت سکونتگاه‌های موقتی به منظور «اسکان غیر دائم» آسیب‌دیدگان بعد از وقوع حوادث غیرمترقبه همچون زلزله، سیل و. . . از بین حدود ۶۰ ایده ارسال شده به مرکز تحقیقات راه، مسکن وشهرسازی وابسته به وزارت راه وشهرسازی تشریح شد که مجموعه این طرح‌ها دربردارنده دست‌کم ۲۲ ویژگی ممتاز در مقایسه با شکل سنتی و فعلی اسکان موقت زلزله‌زدگان است.  هرچند بنابر اعلام مسوولان برگزاری نشست اسکان موقت که دیروز برای معرفی ایده‌های برگزیده اسکان پسا‌زلزله برگزار شد، این ایده‌ها در مرحله فعلی نیاز به انجام برخی اصلاحات یا تکمیل فرآیندهای مربوط به طراحی، ساخت و اجرا دارند، اما هر ۸ طرح منتخب برتری زیادی در مقایسه با دو شکل فعلی اسکان موقت آسیب‌دیدگان یعنی اسکان موقت در چادر یا کانکس‌های پیش‌ساخته دارند. قرار است این ایده‌ها در آینده نزدیک با یکدیگر ترکیب شده و تبدیل به چند ایده کاربردی برای ساخت سکونتگاه‌های موقت بعد از وقوع حوادث غیرمترقبه شود. 

طی سال‌های گذشته تاکنون اسکان در«چادر» یا «کانکس» دو روش اصلی و عمده اسکان موقت آسیب‌دیدگان حوادث غیرمترقبه مانند زلزله در نقاط مختلف کشور بوده است که این دو روش شیوه‌های سنتی و نامناسب اسکان موقت محسوب می‌شوند که بدون در نظر گرفتن اقلیم محلی، ویژگی‌های فصلی، موقعیت جغرافیایی و شرایط فرهنگی و اجتماعی افراد آسیب‌دیده به‌صورت الگوی ثابت اسکان موقت پسا‌زلزله مورد استفاده قرار می‌گیرد.  این درحالی است که علاوه بر آنچه گفته شد روش فعلی اسکان موقت پسا‌زلزله، آسیب‌دیدگان را با مشکلات متعددی روبه‌رو می‌کند که از آن جمله می‌توان به دشواری‌های ناشی از آب گرفتگی در فصول سرد سال ناشی از بارش برف و باران، عدم برخورداری از عایق حرارتی، سرمایش و گرمایش دشوار، عدم تامین نیاز ساکنان به فضاهای مورد نیاز مشابه واحدهای مسکونی مانند سرویس بهداشتی، آشپزخانه و. . . و همچنین عدم امنیت کافی برای سکونت و. . . اشاره کرد.  هرچند در برخی از ایده‌های ارائه شده، اساس طراحی و ساخت سکونتگاه‌های موقت، کانکس‌های اسکان موقت است اما طراحان و ایده‌پردازان با بهبود این کانکس‌ها، الگوی مناسب‌تری برای اسکان موقت آسیب‌دیدگان بعد از وقوع بحران‌های ناشی از حوادث غیرمترقبه ارائه کرده‌اند.  همه ایده‌های برگزیده که روز گذشته به‌عنوان نسخه برتر اسکان موقت پسا‌زلزله به دولت ارائه شد با تامین حداقل ۲۲ ویژگی ممتاز، فضاهای کاربردی‌ و مطلوب‌تری را برای اسکان موقتی آسیب‌دیدگان طراحی کرده‌اند که قابل مقایسه با اشکال فعلی وسنتی اسکان موقت نیست. 

در تمام این ایده‌ها توجه به حریم خصوصی وتامین فضاهای مورد نیاز مشابه واحدهای مسکونی معمولی مورد توجه قرار گرفته است و همه واحدهای اسکان موقت با این نگرش طراحی شده‌اند که حداکثر آرامش و آسایش آسیب‌دیدگان بعد از سکونت در این واحدها تامین شود. این واحدها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دست‌کم برای مدت دو سال قابل سکونت باشند و بعد از اتمام دوره اسکان موقت برخی از آنها قابلیت گسترش و تبدیل به سکونتگاه دائمی دارند.  «مقاومت در برابر حوادث غیرمترقبه همچون سیل، زلزله وآتش‌سوزی»از مهمترین ویژگی‌ طرح‌هایی است که روز گذشته به منظور ساخت سکونتگاه‌های موقتی در دوره پسا‌زلزله رونمایی شد؛ این در حالی است که عمده این ایده‌ها با قابلیت «برپایی ساده بدون نیاز به جرثقیل و نیروی متخصص» طراحی شده‌اند؛ «استفاده از پنل خورشیدی برای تامین انرژی گرمایشی مورد نیاز در این واحدها» از دیگر ویژگی‌ها و مزیت‌های برخی ایده‌های معرفی شده برای اسکان موقت پسا‌زلزله در روز گذشته است. این ایده‌ها همچنین در عمده موارد قابلیت «نصب انشعابات ضروری همچون آب و برق را در درون واحد» برای هر خانوار به‌صورت مجزا دارا هستند.

«طراحی داخلی مشابه واحدهای مسکونی» به معنای جداسازی فضاهای داخلی وهمچنین درنظر گرفتن امکانات سکونتی همچون آشپزخانه، سرویس بهداشتی و. . . برای هر واحد از دیگر ویژگی‌ این طرح‌ها است. در برخی از این طرح‌ها سکونتگاه‌های موقتی «مبله» با هدف تامین رفاه حداکثری برای آسیب‌دیدگان ایده‌پردازی شده است. «توجه به معماری داخلی و نیازهای روانی افراد» از مهم‌ترین ویژگی‌های بارز طرح‌های ارائه شده است؛ در برخی از این طرح‌ها «امکان تامین فضای سکونتی تا ۹۰ مترمربع» برای هر خانوار فراهم شده است و برخی از این واحدها برای «سکونت چند ساله» طراحی شده‌اند؛ «سهولت در انبارسازی و حمل و نقل سریع وآسان» از دیگر ویژگی‌های سکونتگاه‌های موقتی معرفی شده است؛ همچنین در عمده این ایده‌ها، یک قابلیت مهم مبنی بر «امکان جمع‌آوری مجدد و نصب در مکان دیگر»به فراخور رفع نیاز در محل اولیه و ایجاد نیاز در منطقه‌ای دیگر درنظر گرفته شده است؛ برآورد هزینه‌ای برخی از ایده‌ها به‌طور میانگین معادل هزینه طراحی و ساخت ۵/ ۲ دستگاه کانکس حدود ۵/ ۲ متری در ۷ متری با مصالح مشابه است.برخی از طرح‌هایی که روز گذشته به‌عنوان نسخه پیشنهادی اسکان موقت ارائه شد طرح‌های «مدولار» با قابلیت «ترکیب و ایجاد فضاهای بزرگ‌تر» در آینده هستند؛ همین ویژگی باعث می‌شود بتوان از واحدهایی که برای اسکان موقت پسا‌زلزله احداث شده‌اند بعد از اتمام دوره اسکان موقت، به‌عنوان مسکن دائم استفاده کرد.

عمده نسخه‌های پیشنهادی برای اسکان موقت پسا‌زلزله از طریق «اتصالات سریع ومطمئن» مقاوم‌سازی می‌شوند و برخی از آنها از قابلیت «رگلاژ در ارتفاع در سطوح ناهموار» برخوردارند. «عدم نیاز به زیرسازی حرفه ‌ای» در عین زیرسازی مقاوم و ایمن، از دیگر ویژگی‌های سکونتگاه‌های موقتی در ایده‌های مطرح شده است؛ این سکونتگاه‌ها همچنین در برابر «باد و باران، سرما وگرما» مقاوم بوده و در عمده آنها فضاهای سکونتی «ایزوله» فراهم می‌شود؛ طرح‌های ارائه شده برای ساخت سکونتگاه‌های موقت همچنین عمدتا «قابل استفاده مجدد» هستند و ازسوی دیگر در برخی از آنها از «مصالح پایدار و قابل بازیافت» استفاده می‌شود.  ایده‌های  برگزیده با عنوان طرح «خانه‌های تاشو»، «کانکس‌های مناسب‌سازی شده»، «واحدهای اسکان موقت مخصوص مناطق سرد وکوهستانی»، «کانکس دو طبقه»، «طرح مسکن موقتی کاشانه»، «کانکس کتابی»، «خانه‌های مدولار» و «خانه‌های نیمه استوانه‌ای»، قرار است پس از انجام اقدامات تکمیلی و ترکیب ایده‌ها به تولید انبوه می‌رسد.

هر چند طراحی این ایده‌ها برای بهبود روش‌های اسکان موقت در دوره پسا‌زلزله یا دوره بعد از وقوع سایر حوادث غیرمترقبه شرط لازم به منظور تامین آرامش و ایمنی آسیب‌دیدگان است اما صرف طراحی این ایده‌ها شرط کافی محسوب نمی‌شود، بلکه اجرای این ایده‌ها و عملیاتی‌سازی آنها در وهله بعد نیازمند همکاری و مشارکت گسترده همه دستگاه‌های مرتبط با موضوع مدیریت بحران در دوره پسا‌زلزله یا دوران بعد از وقوع حوادث غیرمترقبه در مرحله اسکان موقت است؛ در این زمینه همکاری بنیاد مسکن به‌عنوان مجری اصلی اسکان موقت آسیب‌دیدگان حوادث غیرمترقبه و سازمان‌هایی همچون سازمان مدیریت بحران و سازمان هلال احمر کشور از شروط اصلی برای کمک به انبوه‌سازی و رواج استفاده از این سکونتگاه‌های موقت، در مناطق آسیب‌دیده است.