بسیاری از آسانسورهای مسکن مهر استاندارد نیستند

علیرغم رواج شهرنشینی و افزایش ساختمان‌های بلندبالا که ملزم به داشتن آسانسور هستند، رییس سندیکای صنایع آسانسور و پله برقی می‌گوید با گذشت بیش از دو دهه از ورود اولین آسانسور‌ها به ایران هنوز استاندارد‌های لازم در این صنعت اجرا نمی‌شود.

شاید بتوان از پروژه مسکن مهر به عنوان یکی از بارزترین مصادیق نادیده گرفته شدن این استاندارد‌ها یاد کرد، چراکه به گفته فرید کوروس استفاده از قطعات تقلبی و غیر استاندارد، "آسانسور" بسیاری از مسکن مهری‌ها را به کام مرگ کشانده و پیگیری‌های انجام شده در این امر تاکنون نتیجه‌ای نداشته است.

رییس سندیکای صنایع آسانسور و پله برقی در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار ایسنا به تشریح وضعیت فعلی صنعت آسانسور در ایران پرداخته و می‌گوید 23 سال از ورود صنعت آسانسور به ایران می‌گذرد و با وجود اینکه طی این مدت بسیاری از شرکت‌ها در این حوزه توانمند شده‌اند و در حوزه‌های فنی - مهندسی و طراحی و مونتاژ وضعیت خوبی داریم، بازهم در برخی شهرک‌ها و پروژه‌ها از جمله مسکن مهر به منظور کاهش هزینه، استانداردها و نکات ایمنی در نصب و استفاده از آسانسور رعایت نمی‌شود.

به گفته وی در پروژه‌های مسکن مهر، سهل‌انگاری زیادی در اخذ گواهی بازرسی استاندارد صورت گرفته و به دلیل کاهش هزینه، کارفرمایان ساختمانی، خود اقدام به خرید قطعات آسانسور کرده و توسط افراد فاقد صلاحیت برای نصب اقدام می‌کنند. به همین دلیل می‌توان گفت بسیاری از آسانسورهای مسکن مهر، فاقد گواهی استاندارد هستند که این رویه غلط به وزارت صنعت منتقل شد و وزارت صنعت نیز به وزارت راه و شهرسازی اطلاع داد. حتی وزیر وقت صنعت تاکید کرد که آسانسورها باید توسط شرکت‌های دارای صلاحیت طراحی و نصب شوند اما عملا کسی توجهی نکرد.

همچنین کوروس اعلام کرده که در حال حاضر قطعات تقلبی آسانسور در بازار وجود دارد و این امر تحت کنترل نیست که به منظور سازماندهی این موضوع قرار است اتحادیه آسانسور راه‌اندازی شود و به سمتی پیش رویم که اخذ استاندارد آسانسور، ایمنی آن را تضمین کند.

البته رییس سندیکای صنایع آسانسور مدعی است که صنعت آسانسور ایران در منطقه شاخص بوده و از نظر فنی - مهندسی و طراحی، تشکل و سازماندهی و نظارت استاندارد حتی از ترکیه هم جلوتر است و مبنای استاندارد ملی ایران در مورد آسانسور، استاندارد اروپاست که بر اساس این استاندارد باید پس از بهره‌برداری، هر سه سال آسانسور مجددا بصورت دوره ای بازرسی شود و این قانون در ایران تصویب شده اما به دلیل نبود ضمانت اجرایی و مشکلات فرهنگی، هنوز اجرا نشده است.

مشروح گفت‌وگوی ایسنا با رییس سندیکای صنایع آسانسور و پله برقی را ادامه می‌خوانید:

- تاریخچه آسانسور در ایران به چه زمانی برمی‌گردد؟

قبل از انقلاب اسلامی شرکت های بزرگ بین المللی امر طراحی و تولید آسانسور را در ایران انجام می‌دادند و در حال حاضر نیز هشت شرکت بزرگ، عمده فعالیت‌های آسانسور و پله‌برقی جهان را در دست دارند که پروژه‌های سنگین و گران‌قیمت تحت پوشش این شرکت‌ها هستند.

قبل از انقلاب این شرکت‌ها در ایران فعال بودند و تعدادی از آنها کارخانه‌های بزرگی را در کشور احداث کردند اما بعد از انقلاب، فعالیت آنها متوقف شد و نمایندگان‌شان صرفا به امور سرویس و نگهداری آسانسورهای نصب شده می‌پرداختند.

بعد از جنگ، تقاضا برای فروش و نصب آسانسور در ساختمان‌ها به وجود آمد و از آنجاکه بازسازی و توسعه شهرها آغاز شده بود، صنعت آسانسور در ایران رواج یافت؛ به طوری که می‌توان دوره نوین صنعت آسانسور را از سال 70 دانست چراکه آن زمان زیربنای صنعت ملی آسانسور گذاشته شد.

در حال حاضر که 23 سال از دوره نوین صنعت آسانسور در ایران می‌گذرد، بسیاری از شرکت‌ها در این حوزه توانمند شده‌اند و می‌توان گفت در حوزه های فنی - مهندسی و طراحی و مونتاژ ، همینطور در زمینه تولید قطعات آسانسور منطبق با استاندارد ملی وضعیت خیلی خوبی داریم. همچنین بازرگانان معتبری با شرکت های توانمند اروپایی ارتباطات موثری برقرار کرده اند.

- وابستگی صنعت آسانسور به دولت چقدر است؟

در حال حاضر ایمنی آسانسور یکی از دغدغه‌های اصلی مردم است و این امر با گسترش آپارتمان‌نشینی نیز گسترش یافته به همین دلیل مسئولان سندیکای صنایع آسانسور به عنوان متولی این امر وظایفی را برعهده دارند.

یکی از محاسن صنعت آسانسور در ایران عدم وابستگی به دولت است؛ بطوریکه 100 درصد شرکت‌های فعال تولیدی و فنی - مهندسی متعلق به بخش خصوصی است لذا این شرکت‌ها با راندمان قابل قبول، خود را با سرعت تحولات این صنعت هماهنگ کرده و توانسته‌اند با نوآوری ها به این صنعت رونق ببخشند.

- صنعت آسانسور در 10 سال اخیر چه پیشرفت‌هایی کرده است؟

طراحی و نصب سیستم‌های بدون گیربکس که موجب صرفه‌جویی در مصرف انرژی و افزایش کیفیت حرکت آسانسور می‌شود، یکی از اقدامات این صنعت بوده که در تمام دنیا تازگی داشته و در ایران نیز اجرا شده است.

علاوه بر این، در سال‌های اخیر دو دانشگاه علمی – کاربردی در مقطع لیسانس و فوق‌لیسانس فعالیت‌های علمی خوبی در جهت تربیت نیروهای متخصص در این حوزه داشته‌اند و انتشار دو نشریه تخصصی آسانسور موجب آشنایی دست اندرکاران صنعت با تحولات آسانسور در جهان و همینطور ارتقای سطح فنی و علمی آنان از طریق ترجمه مقالات علمی و ارائه گزارشات روز جهان شده است.

- وضعیت تولید داخلی و واردات چگونه است؟

در صنعت آسانسور از نظر وضعیت تولید داخلی و واردات قطعات، مشکلی وجود ندارد و از سال 1378 سندیکای صنایع آسانسور و پله برقی ایران تاسیس شد. سپس استاندارد ملی ایران بر پایه استاندارد EN81 اروپا تعریف و تبیین شد.

طی هشت سال اخیر صنعت آسانسور رشد شایانی در ایران داشته اما توسعه سندیکا در سراسر کشور و سازماندهی آن نسبت به این رشد عقب مانده است.

در گذشته آسانسور در کلان‌شهرهایی همچون تهران، مشهد، تبریز، اصفهان و شیراز آن هم در مکان‌های خاص نصب می‌شد اما در حال حاضر در تمام مراکز استان‌ها حتی شهرهای کوچک نیز آسانسور طراحی و نصب شده است.

به طور کلی باید گفت برخی از قطعات آسانسور همچون موتور، گیربکس، ریل راهنما، سیم بکسل و کابل معلق در ایران تولید نمی‌شود و از کشور‌های دیگر واردات انجام می‌شود اما برخی دیگر از قطعات همچون سیستم کنترل، شاسی، کابین، درب‌های لولایی و اتوماتیک، سنسورهای آسانسور و قطعات ایمنی در ایران تولید می‌شوند.

طی شش سال اخیر به‌ طور متوسط سالانه 40 تا 50 هزار دستگاه آسانسور در ایران تولید و نصب شده که بسته به پروژه‌های مختلف، قیمت و کیفیت آنها متغیر بوده است.

برای 40 هزار دستگاه حدودا 600 میلیارد تومان واردات سالانه در بخش آسانسور انجام می‌شود که به منظور ساماندهی اطلاعات، قصد داریم در سندیکای آسانسور یک واحد آمار و اطلاعات تاسیس کنیم.

- آیا در صنعت آسانسور صادرات داریم؟

تعداد قابل توجهی آسانسور در منطقه توسط شرکت‌های ایرانی‌ طراحی و راه اندازی شده‌اند اما به دلیل اینکه در این امر برنامه ریزی و سازماندهی مشخص صورت نگرفته، نمی‌توان واژه صادرات را بکار برد. بهتر است بگوئیم فروش خارجی داشته ایم.

با این وجود به دنبال ثبت انجمن صادر‌کنندگان خدمات فنی - مهندسی و قطعات آسانسور با هدف سازماندهی شرکت های توانمند داخلی و بازاریابی بین المللی و منطقه ای هستیم که امیدواریم این انجمن تا پایان سال تاسیس شود.

به طور کلی می‌توان ادعا کرد صنعت آسانسور ایران در منطقه شاخص بوده و از نظر فنی - مهندسی و طراحی، تشکل و سازماندهی و نظارت استاندارد حتی از ترکیه هم جلوتر است.

- نحوه‌ مجوز‌دهی و ارزیابی شرکت‌های آسانسور چگونه است؟

در ابتدا مدیران فنی شرکت های داوطلب باید در سندیکا امتحانی را در خصوص میزان تخصص خود در مورد طراحی آسانسور و آشنایی استاندارد‌ها ارائه دهند و در امتحان موفق شوند. پس از آن شرکت‌ها باید مجوزی را از وزارت صنعت دریافت کنند.

از آنجاکه وزارت صنعت تاکید دارد که آسانسور یک صنعت است، به همین دلیل به کسانی که بخواهند در امر طراحی و مونتاژ فعالیت نمایند، مجوز می‌دهد. همچنین همه آسانسور‌هایی که نصب می‌شوند باید از اداره استاندارد تاییدیه دریافت کنند.

شرکت‌ها پس از اخذ مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت، مجوز سه ساله دریافت می‌کنند و پس از طی دوره سه ساله، مجددا ارزیابی می‌شوند.

- بازرسی دوره‌ای آسانسورها چقدر جدی گرفته می‌شود؟

مبنای استاندارد ملی ایران در مورد آسانسور، استاندارد اروپاست که پس از راه اندازی آن، توسط شرکت‌های بازرسی، مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورتی که کلیه موارد ایمنی و استاندارد رعایت شده باشد گواهی داده می‌شود. آن موقع است که سازنده ساختمان می‌تواند از شهرداری پایان کار دریافت کند.

استاندارد اروپا تاکید دارد که پس از بهره‌برداری، هر سه سال آسانسور بصورت دوره ای بازرسی شود که این قانون در ایران تصویب شده اما به دلیل نبود ضمانت اجرایی و مشکلات فرهنگی، هنوز اجرا نشده است.

سرویس و نگهداری آسانسور بسیار مهم است و باید از طریق شرکت های دارای صلاحیت انجام شود اما بعضا دیده شده برخی ساختمان ها با هیچ‌کس قرارداد سرویس ندارند و مدیران این ساختمان‌ها باید بدانند که اگر سانحه‌ای رخ دهد، طبق قانون آنها مسئول سانحه شناخته می‌شوند.

در حالی‌که‌ اگر شرکتی قرارداد سرویس بسته باشد آن شرکت مسئول است که البته عموما آسانسورها را بیمه سرنشین می‌کنند و هزینه سرویس و نگهداری آسانسور بسته به نوع کیفیت، ظرفیت و تعداد طبقات متفاوت است.

- آیا نرخ بازرسی آسانسور واحد و مصوب است؟

هرساله سندیکا نرخ نامه‌ای را برای انواع آسانسورها مصوب می‌کند که در سایت سندیکا www.iseei.net برای عموم قابل دسترسی است.

- میزان سوانح آسانسور در ایران چقدر است؟

سالی 40 هزار دستگاه آسانسور نصب می‌شود که تعداد سوانح نسبت به این میزان کاهش یافته است و اکثر حوادث مربوط به قبل از بهره‌برداری آسانسور و موقع نصب است. از سوی دیگر نیز سازمان ملی استاندارد از سال 1378 بعد از نصب آسانسور، گواهی استاندارد آسانسور را صادر می‌کند که همین امر موجب کاهش تعداد سوانح بهره برداران یا سرنشینان شده است.

آمار موجود در این زمینه معمولا از سوی آتش‌نشانی ارائه می‌شود که در گذشته به دلیل این‌که آتش‌نشانی هر مساله و نقص فنی را سانحه بر می‌شمرد، تعداد زیادی از نواقص، سانحه تلقی می‌شد که به تازگی به دلیل برگزاری کلاس‌های توجیهی، سانحه از نقص فنی برای آتش‌نشانی تفکیک شده و از آن زمان تعداد آمار سانحه آسانسور که از سوی آتش نشانی اعلام می‌شود، دقیق‌تر شده است.

در حال حاضر اکثر آسانسور‌ها مجهز به سیستم‌هایی به نام نجات اضطراری یا Black out هستند که در زمان قطع برق، کابین را تا اولین طبقه هدایت می‌کند.

- با این توضیحات می توان گفت که آسانسور‌های ایران استاندارد کافی را دارند؟

این مساله منوط به تمام آسانسور‌های ایران نمی شود چراکه در پروژه‌های مسکن مهر، سهل‌انگاری زیادی در اخذ گواهی بازرسی استاندارد صورت گرفته و به دلیل کاهش هزینه، کارفرمایان ساختمانی خود قطعات آسانسور می‌خرند و توسط افراد فاقد صلاحیت اقدام به نصب می‌کنند، به همین دلیل می‌توان گفت بسیاری از آسانسورهای مسکن مهر، فاقد گواهی استاندارد هستند. البته سندیکا این رویه غلط را به وزارت صنعت منتقل کرد.

این موضوع نیز از سوی وزارت صنعت به وزارت راه و شهرسازی اطلاع داده شد. حتی وزیر وقت صنعت تاکید کرد که آسانسورها باید توسط شرکت های دارای صلاحیت طراحی و نصب شوند اما عملا کسی توجهی نکرد. این در حالی است که سازمان استاندارد بر این امر واقف و سندیکا آمادگی خود را برای حل مشکل به طور صریح اعلام کرده است.

از سوی دیگر در شهرک‌های تازه تاسیس، ضمانت اجرایی در این زمینه وجود ندارد و کسی مسئولیت آن را قبول نمی‌کند اما باید این مساله مورد توجه شهرداری های این شهرک‌ها قرار گیرد.

- تعریف شما از کیفیت در آسانسور چیست و در ایران چقدر به این موضوع اهمیت داده می‌شود؟

کیفیت یک بحث فراگیر است که صرفا در استفاده از قطعات مرغوب خلاصه نمی شود، بلکه نحوه ارائه خدمات قبل و بعد از فروش به مشتری، نظارت بر آماده سازی چاهک و آهن کشی، مدیریت پروژه ها و هماهنگ شدن با مشتری و متناسب با پیشرفت پروژه، ارائه خدمات گارانتی واقعی و سرویس ماهانه با قیمت منصفانه همراه با کیفیت بالای قطعات، مقوله کیفیت آسانسور را شکل می‌دهد و ارزش یک برند را مشخص می‌کند.

به همین دلیل با توجه به اینکه تنها در 10 استان، سندیکای آسانسور وجود دارد در نظر داریم با تاسیس شعبات سندیکا در مراکز استان ها فعالیت خود را در کشور توسعه دهیم. در همین راستا قصد داریم اتحادیه آسانسور را به منظور پیگیری و رسیدگی به وضعیت صنفی این صنعت ایجاد کنیم.

- میزان تقلب در صنعت آسانسور چقدر است؟

در حال حاضر قطعات تقلبی آسانسور در بازار وجود دارد و این امر تحت کنترل نیست. به همین دلیل قصد داریم با ایجاد اتحادیه آسانسور این امر را سازماندهی کنیم، چرا که باید به سمتی پیش رویم که اخذ استاندارد آسانسور، ایمنی آن را تضمین کند. علاوه بر این، در حال تاسیس یک شرکت بیمه‌ای برای بیمه تمامی شرکت‌های آسانسور هستیم.

به طور کلی باید با استفاده از پتانسیل‌های موجود، استاندارد و کیفیت آسانسور را افزایش دهیم، چراکه ایران پتانسیل این را دارد که بازار صادراتی خوبی داشته باشد.